Embrion emituje fale mózgowe po sześciu tygodniach i dwóch dniach!
Od początku do połowy szóstego tygodnia pęcherzyki mózgowe stają się dwukrotnie większe, a po sześciu tygodniach i dwóch dniach za pomocą elektroencefalogramu lub EEG można zarejestrować zindywidualizowane fale mózgowe.
W przeciągu siódmego tygodnia pojawiają się również komórki przypominające kubki smakowe na języku i zaczyna się czkawka. W tym czasie widoczne są też zatyczki do nosa, które utrzymają się przez kolejne sześć tygodni. Około siódmego tygodnia serce ma cztery komory. Centrum jego rozrusznika ma już ugruntowaną pozycję w prawym przedsionku. Tętno serca zarodka osiąga szczyt po siedmiu tygodniach, a teraz bije około 167–175 razy na minutę. Czynność ta stopniowo zmniejsza się do około 140 uderzeń na minutę przy urodzeniu.
Po sześciu i pół tygodniach widoczne jest funkcjonowanie stawów łokciowych i zarodek zaczyna poruszać obiema rękami. Rozdzielają się również palce, o czym świadczy pojawianie się nacięć między palczastymi promieniami, a poszczególne palce są całkowicie rozdzielone w połowie tygodnia ósmego.
Wyłaniają się stopy i kostki oraz zaczynają się tworzyć paluchy i kości śródstopia w stopach. Początek pierwotnego tworzenia włókien mięśniowych wskazuje, że rosną mięśnie zarodka. Dłonie i stopy zmieniają
się diametralnie między szóstym a siódmym tygodniem, gdy zaczynają pojawiać się oddzielne palce u rąk i nóg. Tworzenie kości rozpoczyna się pomiędzy szóstym a siódmym tygodniem od kości obojczyka oraz górnej i dolnej szczęki. Proces ten nazywany jest skostnieniem. Również już w siódmym tygodniu zarodek porusza nogami i wykazuje reakcję zaskoczenia, która przejawia się mało celowymi ruchami (wzdrygnięcia, zmiana pozycji) w odpowiedzi na nagły, nieoczekiwany bodziec.
Dojrzewa układ odpornościowy, o czym świadczy obecność limfocytów B w wątrobie. Po urodzeniu i utracie ochrony przez macicę limfocyty te wytworzą białka zwane przeciwciałami w celu zwalczania infekcji. Po siedmiu tygodniach pojawiają się też w zarodku żeńskim jajniki, a w embrionie męskim gen na chromosomie Y wytwarza substancję powodującą wykształcenie jąder.
Wady serca a FASD
Wady wrodzone związane z alkoholem (Alcohol-Related Birth Defects – ARBD) są to fizyczne wady związane z prenatalnym narażeniem płodu na alkohol, w tym malformacje serca, szkieletu, nerek, ucha i oczu. Pierwszy trymestr jest okresem o przełomowym znaczeniu dla organogenezy – procesu formowania się najważniejszych narządów organizmu. Różne układy narządów mogą być uszkodzone w krytycznych okresach trwania ciąży, w których może wystąpić szczególna podatność tworzących się intensywnie narządów płodu na działanie alkoholu i powstanie wad wrodzonych.
Schemat powyżej ilustruje okresy rozwoju wielu układów narządów. Ciemniejsza część słupków reprezentuje krytyczne okresy rozwoju, podczas których działanie teratogenne na wymienione narządy może powodować poważne nieprawidłowości strukturalne (anatomiczne) lub funkcjonalne u dziecka. Jaśniejsza część słupków przedstawia okresy rozwoju, podczas których spożycie alkoholu spowodowałoby wystąpienie niewielkich nieprawidłowości strukturalnych. Jest to szczególnie ważne, ponieważ jedna lub więcej wad wrodzonych może być związana z ekspozycją na alkohol płodowy, która obejmuje nieprawidłowości oczu, uszu, serca, nerek lub kończyn, a także mózgu i twarzy. Proszę zwrócić uwagę na długi okres rozwoju układu nerwowego, który jest traktowany jako NAJBARDZIEJ wrażliwy na działanie substancji teratogennych, takich jak alkohol. Wady serca powstają od trzeciego–czwartego tygodnia do końca ósmego tygodnia ciąży. Okres pomiędzy trzecim a szóstym tygodniem ciąży jest czasem największej wrażliwości tworzącego się serca na działanie teratogenne alkoholu. Typowymi wrodzonymi wadami serca, jakie powstają w tym okresie są wady stożka naczyniowego, ubytek przegrody międzyprzedsionkowej i ubytek przegrody międzykomorowej. Do wad stożka naczyniowego zaliczamy miedzy innymi: przełożenie wielkich pni tętniczych (TGA), podwójne odejście wielkich pni tętniczych z prawej komory (DORV), tetralogię Fallota (TOF), zarośnięcie zastawki płucnej (AP). Wady stożka naczyniowego stanowią bezpośrednie zagrożenie życia noworodka i bardzo często wymagają zabiegu kardiochirurgicznego w pierwszych dniach i tygodniach życia. Najczęściej występująca wada serca u dzieci z FASD – ubytek w przegrodzie międzykomorowej – nie stanowi jednak bezpośredniego zagrożenia życia, a stopień zaburzeń w krążeniu zależy od lokalizacji, wielkości ubytku i od współistnienia innych anomalii serca.
Abstynencja kobiety ciężarnej w stu procentach zapobiega powstawaniu wad spowodowanych teratogennym działaniem alkoholu na płód.
dr Ewa Głuszczak-Idziakowska
Na podstawie:
1. http://www.ehd.org/dev_article_unit7.php
3. del Campo, K.L. Jones, A review of the physical features of the fetal alcohol spectrum disorders, „European Journal of Medical Genetics”, 60 (2017), s. 55–64.
2. The Institute of Alcohol Studies: http://www.ias.org.uk/What-we-do/Publication-archive/The-Globe/Issue-2-2007-amp-1-2007/International-Conference-on-Alcohol-held-in-Seoul-Korea/Fetal-Alcohol-Syndrome.aspx
No Comments