W 2014 roku powstał w Polsce Program wczesnej stymulacji laktacji dla ośrodków neonatologicznych i położniczych III poziomu referencyjnego. Celem głównym Rekomendacji było ujednolicenie zasad pracy personelu medycznego. Miały one umożliwić właściwe przygotowanie matek i rodzin do rozpoczęcia i utrzymania laktacji. Działanie to pozwoli zapewnić noworodkom przedwcześnie narodzonym i chorym żywienie naturalne. Realizatorami zadań prowadzących do celu są: rodzice dziecka, personel oddziału położniczego, personel oddziału neonatologicznej opieki intensywnej, ciągłej oraz pośredniej. Są nimi również specjaliści laktacyjny (edukator laktacyjny, certyfikowany konsultant laktacyjny IBCLC, doradca laktacyjny CDL), psycholodzy, (neuro)logopedzi, fizjoterapeuci oraz inni pracownicy medyczni i niemedyczni związani z opieką nad matką i dzieckiem.
Realizacja procedur
- Zasady wczesnej stymulacji laktacji oraz postępowania sprzyjającego karmieniu piersią powinny być sporządzone na piśmie. Muszą być one również ogólnie dostępne dla rodziców i realizowane przez cały personel opiekujący się matką i dzieckiem.
- Wszystkich pracowników szpitala sprawujących opiekę nad matką i noworodkiem należy objąć planowym i regularnym systemem szkoleń w zakresie wiedzy i umiejętności. Dzięki temu będą mogli realizować określone powyżej zasady postępowania.
- Należy informować hospitalizowane kobiety ciężarne, o zaletach karmienia piersią i o sposobach postępowania podczas karmienia. Ważne jest to szczególnie w przypadku kobiet, u których zachodzi ryzyko przedwczesnego porodu lub porodu dziecka chorego oraz ich rodziny. Lekarz neonatolog pełni tutaj podstawową funkcję.
- Należy stworzyć optymalne warunki oraz zachęcać matki do stosowania odpowiednich technik opieki (handlingu), wczesnego i częstego kontaktu z dzieckiem „skóra do skóry”, kangurowania (KMC kangaroo mother care) od urodzenia przez cały okres hospitalizacji dziecka.
- Do obowiązków personelu należy poinformowanie matki oraz udzielenie jej pomocy w rozpoczęciu i utrzymaniu laktacji. Kolejnym zadaniem jest również zapewnienie bezpieczeństwa podawania pokarmu. Gotowość do podjęcia przez dziecko karmienia doustnego bezpośrednio z piersi określa się głównie poprzez jego stabilność kliniczną.
- Personel szpitala rekomenduje karmienie noworodków wyłącznie mlekiem kobiecym, z wyjątkiem szczególnych wskazań medycznych.
- Szpital jest zobowiązany umożliwić matce i dziecku wspólne przebywanie razem, bez nieuzasadnionych ograniczeń.
- Należy zachęcać matki do karmienia piersią na żądanie lub, gdy zachodzi konieczność, prawie na żądanie. Jest to strategia przejściowa dla wcześniaków i dzieci chorych.
- W okresie stabilizacji karmienia piersią należy stosować takie metody dokarmiania, które nie będą zaburzać ani zmieniać w znaczący sposób wzorca ssania charakterystycznego dla prawidłowego ssania z piersi. Smoki uspokajacze i kapturki powinny być stosowane tylko w uzasadnionych przypadkach.
- Planując wypis dziecka do domu, należy przygotować rodziców do kontynuacji karmienia piersią. Powinno się także zapewnić im dostęp do pomocy ze strony grup wspierających karmienie piersią po wypisie ze szpitala.
10 kroków do wsparcia laktacji
Badania dowodzą, że na świecie istnieje wiele strategii i praktyk w Oddziałach Intensywnej Terapii Noworodka w osiąganiu odżywczego karmienia piersią w przypadku bardzo niedojrzałych wcześniaków. Na wyróżnienie zasługuje „10 kroków promujących i chroniących karmienie piersią noworodków z grup wysokiego ryzyka”.
- Świadoma decyzja – edukacja matek wcześniaków w zakresie korzyści z karmienia piersią.
- Zainicjowanie i utrzymanie laktacji – laktacja musi zostać zainicjonowana przez laktator elektryczny w ciągu pierwszych 6-12 godzin po porodzie.
- Postępowanie z mlekiem kobiecym.
- Podawanie mleka kobiecego – w pierwszej kolejności odciągnięte mleko matki, w drugiej mleko z banku mleka.
- Kontakt „skóra do skóry”.
- Nieodżywcze ssanie z piersi.
- Przejście do karmienia piersią.
- Pomiar poboru mleka – test wagowy.
- Przygotowanie do wypisu.
- Odpowiednie wsparcie po wypisie.
Dzieci urodzone przedwcześnie, czy też hospitalizowane w oddziałach intensywnej terapii i patologii noworodka powinny być monitorowane pod względem oceny dojrzałości i funkcjonalności ze szczególną uwagą. Ze względu na powikłania kliniczne, do których zaliczamy między innymi: wieloukładową niedojrzałość, niefizjologiczne warunki dojrzewania kompetencji jedzenia, współistnienie schorzeń związanych z przedwczesnymi narodzinami lub/i długotrwałą hospitalizacją opiekę należy rozpocząć jak najwcześniej, przy względnie ustabilizowanych parametrach życiowych i zachowaniu stanu bezpieczeństwa klinicznego dziecka. Decyzje o strategiach żywienia, technikach karmienia, wykorzystywanym sprzęcie, muszą być ściśle powiązane z etapem dojrzałości i gotowości dziecka do podjęcia karmienia doustnego. Warunkiem efektywności działań jest optymalne wykorzystanie umiejętności dziecka poprzez odpowiedni wybór technik i strategii karmienia alternatywnego. Jest to częsty etap przygotowujący do karmienia piersią.
Rola siary
Należy dążyć, aby dziecko otrzymało siarę jak najwcześniej. Optymalnie dzieje się to w drugiej godzinie życia, nie później niż sześć godzin po urodzeniu. Pożądane jest, aby pierwsza podaż siary na śluzówkę jamy ustno-gardłowej nastąpiła już na sali porodowej. Odbywa się to po wstępnej stabilizacji dziecka, jeszcze przed transportem do oddziału intensywnej terapii. Wczesna podaż siary pozwala wykorzystać jej wyjątkowe cechy biologiczne, w tym właściwości antyoksydacyjne.
Procedura zakłada podanie około pół mililitra siary na śluzówkę obu policzków „po palcu” w jałowej rękawiczce dziesięć do dwunastu razy na dobę. Procedurę tą mogą wykonywać rodzice dziecka.
Kangurowanie
Kangurowanie to system postępowania z dzieckiem polegający na umożliwianiu bezpośredniego kontaktu „skóra do skóry” matki (rodziców) i dziecka. Odbywa się to poprzez układanie dziecka na ciele rodziców w trakcie hospitalizacji i po jej zakończeniu (dotyczy to zarówno wcześniaków, jak i dzieci donoszonych). Kangurowanie (KMC) należy traktować jako jeden z niezbędnych elementów wpierania laktacji i umożliwiania karmienia naturalnego. Jest to też część kompleksowego „Systemu opieki, pielęgnacji i wspierania dojrzewania kompetencji funkcjonalnych dziecka”. Realizuje się go w oddziałach intensywnej terapii i patologii noworodka. Korzystnie wpływa on na poczucie bezpieczeństwa dziecka, jego samoregulację w zakresie strategii zachowania, rytmu dnia, niektórych parametrów klinicznych. Kangurowanie sprzyja dojrzewaniu więzi z rodzicami. Wspomaga także procesy neutralizacji bólu i stresu, a oraz sam proces leczenia. Może skrócić również czas hospitalizacji.
Podczas kangurowania powinno odbyć się pierwsze karmienie z piersi. Badania wykazały, że wówczas osiem razy częściej dzieci te były karmione piersią przy wypisie. Pierś może być opróżniona a wcześniak może tylko lizać brodawkę sutkową.
W przypadku wcześniaków, które mogą już zacząć próby karmienia należy zwrócić szczególną uwagę na dojrzałość koordynacji ssania, oddychania i połykania. Należy zwrócić uwagę na występowanie następujących objawów: obniżenie saturacji, bezdechy, krztuszenie, kaszel, przerwy na regulację oddechu. W przypadku zauważenia takich objawów trzeba przerwać karmienie. Można też w takich sytuacja spodziewać się częstszego uruchamiania reakcji obronnych (język uniesiony do podniebienia, zaciskanie żuchwy, cofanie, wypychanie). Przed wyjściem do domu doradca laktacyjny ocenia laktację i ustala wskazania do kontynuacji opieki laktacyjnej po wypisie.
Skrajne wcześniaki urodzone np. w dwudziestym trzecim tygodniu ciąży przebywają w szpitalu nawet sześć miesięcy! Konieczne jest zatem zapewnienie profesjonalnych konsultantów w miejscu zamieszkania.
Magdalena Bednarczyk
Chcesz dowiedzieć w jaki sposób buduje się przywiązanie pomiędzy Tobą, a dzieckiem? Kliknij tutaj
No Comments