FASD to zaburzenie neurorozwojowe, jednak ze względu na specyficzną etiologię, jak również ze względu na traumatyczną historię życia dzieci z tym zaburzeniem, wymaga ono innych oddziaływań niż tylko rehabilitacja czy terapie neurorozwojowe podobne jak w innych zaburzeniach tego typu. Continue Reading
FASD
Dzieci z FASD wychowują się zarówno w rodzinach biologicznych jak i zastępczych lub adopcyjnych. Czasami w domu dziecka lub w innej instytucji. W każdym typie opieki sytuacja dziecka jest nieco inna. Continue Reading
Nie wywarzajmy otwartych drzwi!
Ponieważ zjawisko FASD w Polsce nie jest na bieżąco monitorowane, to również los dzieci z FASD nie jest w pełni monitorowany i zabezpieczony. Te dzieci, które najczęściej widzimy w praktyce klinicznej, to dzieci z rodzin zastępczych i adopcyjnych. Rodzice adopcyjni i zastępczy są najbardziej aktywni w poszukiwaniu diagnozy i wsparcia dla dzieci z FASD. Continue Reading
Spójrzmy na działania profilaktyczne w zakresie FASD, w klasycznych trzech perspektywach – profilaktyki uniwersalnej, selektywnej i wskazującej. Continue Reading
W Polsce w ramach programu ESPAD prowadzone są badania na temat używania substancji psychoaktywnych przez młodzież. Alkohol należy do najbardziej rozpowszechnionych używek. Do jego spożywania przyznaje się 96 % badanych uczniów szkół średnich. Z czego 65% nastolatków upija się, w tym 54 % dziewcząt i 74 % chłopców. Continue Reading
Dzieci z FASD mimo, że borykają się z neurorozwojowymi problemami mają często kłopoty z uzyskaniem wsparcia w procesie edukacji. Dokumenty lekarskie i psychologiczne stwierdzające FASD nie pozwalają im uzyskać orzeczenia o niepełnosprawności i uzyskania orzeczenia o kształceniu specjalnym. W związku z tym dzieci z FASD czasami uzyskują orzeczenie z tytułu zagrożenia niedostosowaniem społecznym. Znajdują się więc w bardzo specyficznej sytuacji. Mając uszkodzenia mózgu muszą często realizować program szkoły masowej bez żadnego wsparcia i pomocy ze względu na swoje trudności. Niestety brak dostępu do adekwatnej pomocy sprawia, że zachowanie i funkcjonowanie dzieci z FASD pogarsza się. Wiemy, że kiedy nie będziemy im udzielać adekwatnej, wczesnej pomocy będą one generowały wtórne zaburzenia. Wtedy otrzymują pomoc z tytułu tych wtórnych kłopotów. Jest to paradoks, ponieważ zaburzenia wtórne następują tylko dlatego, że nie udzielamy im odpowiednio wcześnie adekwatnego wsparcia dla ich zaburzenia pierwotnego czyli uszkodzeń mózgu z powodu prenatalnej ekspozycji na alkohol. Nie ma chyba takiej drugiej grupy dzieci niepełnosprawnych, która była by pozostawiona sama sobie, a potem karana za to, że ma trudności w funkcjonowaniu.
Przeciętna klasa szkolna i środowisko szkolne dla dziecka z FASD jest przytłaczające. Jest w nim zbyt wiele bodźców różnego typu, od obrazu przez dotyk do głośnych dźwięków. Takie środowisko może być dla dziecka z FASD trudne nie tylko w odbiorze, ale także w zrozumieniu. Nadmierna aktywacja wszystkich zmysłów może wpływać na równowagę wewnętrzną, zachowanie spokoju, regulację emocji, ale także na procesy poznawcze. W efekcie uczeń z FASD może wyglądać na zdezorientowanego, zdezorganizowanego, zagubionego w rzeczywistości. Taki stan będzie wprowadzał też emocjonalne rozdrażnienie. Zachowanie dziecka może jawić się jako niegrzeczne, oporne, buntownicze czy lekceważące. Tymczasem system nerwowy dziecka z FASD nie jest w stanie poradzić sobie z odbiorem i przetworzeniem tych wszystkich bodźców i dziecko ma problem ze zrozumieniem otaczającego go świata. Rozdrażnione emocjonalnie dziecko może być postrzegane jako dziecko z zaburzeniami emocjonalnymi i co gorsze bywa, że jest leczone farmakologicznie jak dziecko z zaburzeniami opozycyjno-buntowniczymi.
Warto pamiętać, że zarówno w opiece jak i w edukacji dzieci z FASD trzeba odpowiednio przygotować środowisko do uczenia się. Trzeba zastanowić się czy możemy ograniczyć liczbę bodźców. Ważne jest, aby wdrażać rutyny w codziennym postępowaniu. (Dawyduk B., Kircher A.,2009). Dziecku, które ma kłopoty z organizacją bodźców łatwiej jest się zorganizować.
Nauczyciele powinni być przygotowani do pracy z dziećmi z FASD. Ważne jest, aby rozumieli ich zachowania, wiedzieli, że trzeba zwracać się do nich prostym językiem i nie wydawać wielu poleceń jednocześnie. Dzieci z FASD, które mają iloraz inteligencji w normie będą realizowały obowiązek szkolny w szkole publicznej. Ich deficyty nie uniemożliwiają im realizacji edukacji, ale utrudniają codzienne funkcjonowanie i to na tą okoliczność nauczyciel powinien być przygotowany. W systemie edukacji w Polsce paradoksalnie będzie miało lepiej dziecko z FASD ciężko uszkodzone, ponieważ ono otrzyma wsparcie z tytułu chociażby upośledzenia umysłowego. A te dzieci, które urodziły się zdrowsze i mogły by w przyszłości funkcjonować samodzielnie, gdyby je tylko właściwie prowadzono, będą miały trudności ze względu na brak pomocy.
Warto pamiętać, że szkoła jest dobrym miejscem na wszelkie działania profilaktyczne w zakresie FASD. Warto byłoby, aby nauczyciele podobnie jak inne grupy społeczne byli przeszkoleni w zakresie prowadzenia profilaktyki jak i pracy z uczniem z FASD.
Adekwatna wczesna pomoc, również ta prowadzona w systemie edukacji musi być poprzedzona postawieniem rzetelnej diagnozy. Diagnoza FASD dla potrzeb edukacji nie powinna być tylko opisem dysmorfii czy uszkodzeń, ale powinna także zawierać opis mocnych i słabych obszarów rozwoju wraz z wytycznymi do pracy. Tak, aby nauczyciele mogli ułożyć indywidualny plan pomocy dziecku na terenie szkoły.
dr Teresa Jadczak-Szumiło
Wrzesień to miesiąc, w którym obchodzimy Światowy Dzień FAS. Ideą światowych dni jest koncentrowanie uwagi opinii publicznej na konkretnym zagadnieniu, zmiana postaw wobec osób chorych oraz wyrażenie społecznej solidarność z nimi. Continue Reading
W przeważającej większości kobiety wiedzą, że alkohol szkodzi ich dziecku. Jednak w dalszym ciągu zdarzają się takie, które nie mają świadomości, czym konkretnie może skutkować picie w ciąży. Nadal pokutują mity, że czerwone wino jest wskazane w niedokrwistości ciążowej (anemii). Zdarza się usłyszeć od przyszłych mam, że w ciąży nie można rezygnować z nałogów, bo to szkodzi dziecku bardziej niż sama używka. Są kobiety, które przyznają się, że piją alkohol w ciąży. Robią to bo znają kogoś, kto także pił w ciąży i urodziło mu się zdrowe dziecko. Takie stereotypy to chyba najlepszy dowód na to, że jeszcze ciągle za mało wiemy jako społeczeństwo o skutkach spożywania alkoholu przez kobiety oczekujące narodzin dziecka. Nie doceniamy ryzyka związanego z narażeniem dziecka na działanie alkoholu w okresie prenatalnym. Continue Reading
Problemy związane z efektami spożywania alkoholu przez kobiety w ciąży są coraz szerzej znane i definiowane jako spektrum poalkoholowych zaburzeń płodu FASD. Jednocześnie wraz ze wzrostem wiedzy społecznej w tym obszarze pojawił się nowy silny stereotyp mówiący, że powstawanie FASD zależy tylko i wyłącznie od tego czy kobieta w ciąży używa alkoholu. Continue Reading
Rola Neurosensorycznej Integracji Odruchów wg dr Masgutovej u pacjentów z opóźnieniem psychoruchowym i FASD
Praca bazowana na doświadczeniu fizjoterapeuty Continue Reading