Karmienie piersią jest złotym standardem żywienia noworodków i niemowląt zapewniającym dzieciom optymalny rozwój somatyczny, psychoruchowy oraz zwiększenie funkcji poznawczych. WHO uznaje karmienie piersią za zasadniczy czynnik zmniejszający śmiertelność dzieci do lat pięciu. Ludzkość nie byłaby zdolna do przetrwania, gdyby nie karmienie piersią. Jest ono wyrazem odwiecznego prawa natury, instynktownie dążącego do zachowania życia. Prawem naturalnym dziecka jest zatem nie tylko prawo do życia, ale też do świadczenia mu dobra, między innymi poprzez podawanie pokarmu najlepszego z możliwych, zapewniającego optymalny osobowy rozwój. Karmienie piersią to prawo naturalne, ale również i obowiązek moralny matki, ułatwiony fizjologicznym procesem laktacji.
Unikalność pokarmu wobec substytutów mleka kobiecego polega na niemożliwych do odtworzenia w warunkach laboratoryjnych wartościach związanych zarówno ze składem samego pokarmu, jak i z aktem karmienia piersią. Wyjątkowość pokarmu kobiecego polega na jego swoistości gatunkowej, wartościach immunologicznych, ochronnych oraz zawartych w nim bioaktywnych czynnikach wzrostu. Te właśnie składniki pokarmu kobiecego obniżają znacząco zachorowalność i śmiertelność niemowląt oraz małych dzieci i nie są możliwe do odtworzenia w mieszankach mlecznych. Ze względu na udokumentowane krótko i długoterminowe, medyczne oraz neurorozwojowe zalety karmienia piersią, żywienie niemowląt powinno być traktowane jako problem zdrowia publicznego, a nie tylko wybór stylu życia.
Ludzkie mleko matki jest idealnym źródłem pokarmu dla niemowląt. Według aktualnych zaleceń ESPGHAN (European Society for Paediatric Gastroenterology Hepatology and Nutrition) niemowlę powinno być karmione wyłącznie pokarmem matki przez pierwszych 4-6 miesięcy życia, co oznacza, że w tym czasie poza mlekiem matki dopuszczalne jest podawanie jedynie witamin. American Academy of Pediatrics, Canadian Pediatric Society, Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca wyłączne karmienie piersią przez pierwszych sześć miesięcy życia (od pierwszej godziny po urodzeniu) dla wszystkich zdrowych kobiet i niemowląt, i kontynuowanie karmienia piersią do dwa lata. W przypadkach, gdy mleko matki biologicznej nie jest dostępne dla niemowlęcia, alternatywą jest mleko dawczyń banku mleka kobiecego.
Ludzkie mleko ewoluowało, aby spełniać unikalne potrzeby niemowląt. Zawiera ono czynniki, które wpływają na wzrost i rozwój niemowląt, dojrzewanie przewodu pokarmowego, ochronę błony śluzowej przewodu pokarmowego, rozwój mikroflory jelitowej, reakcje anty-zapalne jelita i narządów dystalnych, reakcje immunomodulujące programujące – krótko i długoterminowe – odpowiedzi immunologiczne.
Noworodek rodzi się z „naiwnym” układem immunologicznym i skłonnością do badania otoczenia doustnie. Czynniki te stwarzają potrzebę egzogennej ochrony od patogenów, co jest zapewniane odpowiednio poprzez mleko matki, bogate i złożone źródło bioaktywnych i immunologicznych związków z właściwościami przeciwinfekcyjnymi.
Unikalność pokarmu kobiecego polega na tym, że dostosowuje się on do potrzeb karmionego piersią dziecka. Zagwarantowana przez naturę zmiana ilości i jakości pokarmu zależy zarówno od wieku płodowego, jak i metrykalnego dziecka, a nawet poszczególnych faz pojedynczego aktu karmienia. Siara jest tym bogatsza w wartości immunologiczne, białko, energię, czynniki wzrostu im wcześniej rodzi się dziecko. Zawarte w niej skupisko immunoglobulin i komórek immunologicznie kompetentnych („obronnych”) wyściela błonę śluzową przewodu pokarmowego noworodka oraz penetruje przez barierę jelitową wprost do jego krążenia. W mleku matek, które urodziły przedwcześnie, znajduje się znacznie większe stężenie immunoglobuliny IgA, niż w mleku matek rodzących o czasie. Jest to wyraźnie celowe działanie natury zabezpieczające przed zakażeniami i ułatwiające adaptację do podejmowania samodzielnych funkcji życiowych. Immunoglobulina IgA wydzielnicza, w najwyższych stężeniach występuje w siarze. W pierwszych dobach jest to aż 4 g. na dobę; od czwartego dnia ilość spada do około 1 g na dobę. Jej zadanie polega na wyścielaniu błony śluzowej jelita, gdzie działa miejscowo przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie i immunomodulująco. W działaniu przeciwbakteryjnym jest wspomagana przez komórki pamięci T, laktoferrytynę i lizozym. W działaniu przeciwzapalnym wspierają ją czynnik aktywacji płytkowej PAF i interleukina IL-10. W działaniu immunomodulującym współdziała z interferonem gamma i interleukinami IL-8 oraz IL-10. Łączne działanie tych czynników zapobiega translokacji bakteryjnej, wirusowej i grzybiczej.
Pokarm kobiecy zawiera też wiele elementów upostaciowanych, odpowiadających za odporność typu komórkowego. Są to leukocyty, monocyty, makrofagi, neutrofile oraz limfocyty T i B. Noworodek otrzymuje ogromne ilości tych immunokompetentnych komórek, zwłaszcza w pierwszych dniach życia. Przechodzą one niezmienione przez barierę jelitową do krwiobiegu i migrują dalej do tkanek dziecka. Są to komórki przygotowane do zadań obronnych i żernych, obdarzone pamięcią immunologiczną matki, gotowe do konfrontacji z antygenem.
Korzyści związane z karmieniem naturalnym u wcześniaków są ogromne. Poprawa tolerancji karmienia, łatwiejsze trawienie białka serwatkowego, szybsze opróżnianie i zmniejszenie zalegania w żołądku, optymalna absorpcja tłuszczów. Szybsza możliwość zabezpieczenia kalorycznego na drodze żywienia enteralnego wspomaga prawidłowy rozwój dziecka urodzonego przedwcześnie. W klinice noworodka chorego, a tym bardziej wcześniaka, traktuje się pokarm matek jako istotny element terapii. Dokonana przez Andersona i współpracowników metaanaliza dwudziestu prac dotyczących rozwoju poznawczego dzieci karmionych pokarmem matek i mieszankami mlecznymi, wykazała, że dzieci karmione naturalnie rozwijają się lepiej niż te pozostające na mieszankach. Dotyczy to zwłaszcza dzieci z małą urodzeniową masą ciała.
Przewód pokarmowy dziecka już w okresie płodowym jest przygotowywany do podjęcia samodzielnej funkcji po urodzeniu. Celowi temu służy połykanie wód płodowych i tworzenie śluzówkowego systemu immunologicznego (mucosal immune system). Zjawiska odżywcze i immunologiczne toczą się na bardzo dużej powierzchni, ocenianej – u donoszonego noworodka – na około 50 m2. Niespotykana w innych okresach życia ilość pożywienia w przeliczeniu na kilogram masy ciała wymaga wzmożonej pracy przewodu pokarmowego noworodka i niemowlęcia. Podanie jałowego, znakomicie wchłaniającego się i przyswajalnego pokarmu kobiecego zmniejsza obciążenie metaboliczne oraz możliwości zakażenia.
Dzieci karmione piersią posiadają we krwi wyższy poziom kwasu dokozaheksaenowego DHA niż ich rówieśnicy karmieni mieszankami. Niemowlęta karmione wyłącznie piersią posiadają też w szóstym miesiącu życia wyższy poziom cholesterolu we krwi niż te, które są karmione sztucznie. Cholesterol znajdujący się w pokarmie jest wykorzystywany do rozwoju ośrodkowego układu nerwowego. Stanowi niezbędny składnik mieliny i oligodendrocytów. Zużywany jest przez tworzące się masowo synapsy nerwowe. Wielkość i ukształtowanie mózgu mają zasadnicze znaczenie dla funkcji poznawczych i inteligencji. Karmienie pokarmem kobiecym pobudza rozwój mózgu, szczególnie istoty białej, wpływa na wyższy poziom ilorazu inteligencji. Niezakłócony, zaprogramowany rozwój struktur mózgowych, w tym zarówno istoty szarej, jak i białej, oraz obwodu głowy warunkują możliwości rozwojowe dziecka.
Badania kliniczne wskazują na wartość ludzkiego mleka w redukcji wielu stanów chorobowych związanych z wcześniactwem, takich jak martwicze zapalenie jelit (NEC), przewlekłe choroby płuc, retinopatia wcześniaków, infekcje. Karmienie jest niezwykle ważne w leczeniu wcześniaków, ponieważ poporodowe ograniczenie wzrostu może wpłynąć na zaburzenia wzrastania i rozwój dziecka w przyszłości.
Ludzkie mleko znacznie zmniejsza przepuszczalność jelit w pierwszym miesiącu życia noworodków urodzonych przedwcześnie. Wyższe dawki mleka są związane z większą szczelnością jelit. Zachorowalność wynikająca z braku karmienia piersią związana jest ze wzrostem częstości zachorowań na biegunkę, zakażenia układu oddechowego, zapalenie ucha środkowego, zakażenie układu moczowego, SIDS (zespół nagłej śmierci niemowląt), posocznicę późną u wcześniaków, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i choroby alergiczne. Ryzyko hospitalizacji z powodu zakażenia dolnych dróg oddechowych w pierwszym roku życia zmniejsza się o 72 proc, jeśli niemowlęta są karmione wyłącznie piersią przez okres dłuższy niż cztery miesiące. Niemowlęta karmione wyłącznie piersią przez cztery do sześciu miesięcy miały czterokrotny wzrost ryzyka zapalenia płuc w porównaniu z niemowlętami, które były karmione wyłącznie piersią ponad sześć miesięcy. Ciężkość (czas trwania hospitalizacji i zapotrzebowania na tlen) zakażenia RSV (zapalenie oskrzelików) jest zmniejszona o 74 proc. u niemowląt karmionych wyłącznie piersią przez cztery miesiące w porównaniu z niemowlętami, które nigdy lub tylko częściowo były karmione piersią. Każde karmienie mlekiem matki w porównaniu do wyłącznego podawania mieszanek modyfikowanych dla niemowląt, zmniejsza częstość występowania zapalenia ucha środkowego o 23 proc. Wyłączne karmienie piersią przez ponad trzy miesiące zmniejsza ryzyko zapalenia ucha środkowego o 50 proc. Ciężkie infekcje ucha i gardła zostały zmniejszone o 63 proc. u niemowląt karmionych wyłącznie piersią przez sześć miesięcy. Każde karmienie piersią zmniejsza o 64 proc. występowanie niespecyficznych infekcji przewodu pokarmowego. Działanie to utrzymuje się przez dwa miesiące po zakończeniu karmienia. U wcześniaków karmionych pokarmem kobiecym stwierdzono zmniejszenie o 58 proc. częstości występowania martwiczego zapalenia jelit (NEC). Badania wcześniaków karmionych wyłączne mlekiem ludzkim, w porównaniu z tymi karmionymi mieszankami mlecznymi, wykazały zmniejszenie NEC o 77 proc. Częstość NEC oraz NEC wymagającego zabiegu były istotnie niższe (odpowiednio 50 proc. i 90 proc. redukcji) u niemowląt otrzymujących wyłącznie mleko kobiece w porównaniu do pacjentów otrzymujących jakikolwiek produkt krowi.
Karmienie piersią jest związane z 36 procentowym zmniejszeniem ryzyka SIDS (zespół nagłej śmierci niemowląt). Ryzyko śmierci z powodu SIDS wzrasta o 21 proc. u niemowląt, które nigdy nie były karmione piersią. Obliczono, że ponad dziewięćset niemowląt rocznie można by uratować w samych tylko Stanach Zjednoczonych, gdyby 90 proc. matek karmiło swoje dzieci wyłącznie piersią przez sześć miesięcy. W czterdziestu dwóch krajach rozwijających się, w których występuje 90 proc. światowych zgonów dzieci, wyłączne karmienie piersią przez sześć miesięcy i odzwyczajanie od takiego karmienia dopiero po roku jest najbardziej efektywną interwencją. Taki system karmienia zapobiegałby ponad milionowi zgonów niemowląt rocznie, co umożliwiłoby zredukowanie o 13 proc. śmiertelności światowej.
Wyłączne karmienie piersią przez od trzech do czterech pierwszych miesięcy życia zmniejsza częstość występowania astmy oskrzelowej, atopowego zapalenia skóry czy wyprysku o 27 proc. w populacji niskiego ryzyka i do 42 proc. u niemowląt z obciążonym wywiadem rodzinnym. Sprzeczne wyniki wynikają z badań nad wskazaniem momentu – po czwartym miesiącu życia – w którym powinny być dodane pokarmy uzupełniające, a także tych dotyczących ryzyka alergii, w tym alergii pokarmowych, atopowego zapalenia skóry i astmy w rodzinach z obciążonym – lub nie – wywiadem rodzinnym. Podobnie nie ma przekonujących danych, że opóźnienie wprowadzenia potencjalnie alergizujących pokarmów po sześciu miesiącach życia ma jakiś ochronny efekt. Podstawowym problemem w analizie tego badania jest niska częstotliwość wyłącznego karmienia piersią przez sześć miesięcy w badanych populacjach. Zatem uzyskane w badaniach wyniki, które badają rozwój atopii i harmonogramu wprowadzania pokarmów stałych, u częściowo karmionych piersią niemowląt, nie mogą być stosowane do niemowląt wyłącznie karmionych piersią.
Karmienie piersią jest związane ze zmniejszeniem o 31 proc. ryzyka występowania w dzieciństwie chorób zapalnych jelit takich jak nieswoiste choroby zapalne jelit (colitis ulcerosa, choroba Crohna, choroba Leśniowskiego-Crohna). Przypuszcza się, że oddziaływanie efektu immunomodulującego mleka ludzkiego i podstawowej podatności genetycznej niemowlęcia ma efekt ochronny. Inne wzory kolonizacji jelit u niemowląt karmionych piersią w porównaniu do niemowląt karmionych mlekiem modyfikowanym mogą wywołać skutek prewencyjny mleka kobiecego.
Występowanie otyłości jest istotnie niższe u niemowląt karmionych piersią. Udowodniono zmniejszenie od 15 proc. do 30 proc. otyłości u młodzieży i dorosłych, jeśli osoby te były w jakikolwiek sposób karmione w niemowlęctwie piersią. W swoim badaniu Framingham Offspring zauważył związek karmienia piersią z niższym BMI i wyższym stężeniem lipoprotein o wysokiej gęstości u dorosłych. Czas trwania karmienia piersią także jest odwrotnie proporcjonalny do ryzyka nadwagi; każdy miesiąc karmienia obniża o 4 proc. ryzyko nadwagi. Interpretacja tych danych jest zaburzona przez brak zdefiniowania w wielu badaniach, czy dzieci mleko kobiece otrzymały przez karmienie piersią czy butelką. Ma to szczególne znaczenie, ponieważ niemowlęta karmione piersią same regulują objętość spożycia niezależnie od prób zwiększania ilość dostępnego mleka i od początku programują samoregulację, co z kolei wpływa na wagę dorosłego. Koncepcja ta jest dodatkowo wspierana przez obserwacje, z których wynika, że u niemowląt karmionych z butelki mieszanką modyfikowaną lub ściągniętym pokarmem, rośnie opróżnianie butelki, uboższa jest samoregulacja i nadmierne przybieranie na wadze w późnym dzieciństwie (u dzieci starszych niż sześć miesięcy), w porównaniu z niemowlętami karmionymi wyłącznie piersią.
Aż o 30 proc. zmniejsza się częstość występowania cukrzycy typu pierwszego u niemowląt, karmionych wyłącznie piersią, przy jednoczesnym unikaniu ekspozycji na białka mleka krowiego przez co najmniej trzy miesiące. Domniemany mechanizm rozwoju cukrzycy typu pierwszego polega na ekspozycji niemowlęcia na beta-laktoglobulinę mleka krowiego, która stymuluje immunologiczne reakcje krzyżowe z trzustkowymi komórkami beta. Stwierdza się zmniejszenie o 40 proc. częstości występowania cukrzycy typu drugiego, co jest prawdopodobnie odzwierciedleniem długoterminowego pozytywnego wpływu karmienia piersią na kontrolę wagi i samoregulację żywienia.
Zmniejszone ryzyko wystąpienia białaczki koreluje z czasem trwania karmienia piersią. Zmniejszenie o 20 proc. ryzyka wystąpienia ostrej białaczki limfoblastycznej i o 15 proc. ryzyka wystąpienia ostrej białaczki szpikowej u niemowląt jest związane z karmieniem piersią powyżej szóstego miesiąca życia. Karmienie piersią krócej niż sześć miesięcy ma działanie ochronne, ale nieco mniejsze – odpowiednio około 12 proc i 10 proc. Czy ochronny mechanizm karmienia piersią to bezpośredni wpływ ludzkiego mleka na nowotwory, czy też wtórny poprzez redukcję wczesnych zakażeń okresu dzieciństwa – nie ma jeszcze odpowiedzi.
Podkreślane są spójne różnice w ocenie neurorozwojowej dzieci karmionych piersią a mieszankami modyfikowanymi, ale wyniki są trudne do interpretacji ze względu na różnice w edukacji rodzicielskiej, inteligencję środowiska domowego, status społeczno-ekonomiczny. Znacząco dodatni wpływ karmienia pokarmem kobiecym był obserwowany w długoterminowym rozwoju układu nerwowego u wcześniaków, a więc w populacji narażonej na niekorzystny rozwój neurologiczny. W dużym, randomizowanym badaniu Promotion of Breastfeeding Intervention Trial dostarczono dowodów, że iloraz inteligencji i zdolności uczenia, są znacząco większe u dzieci karmionych piersią. Wyniki neurorozwojowe są zdecydowanie lepsze przy karmieniu mlekiem matki. Wyższy iloraz inteligencji i zdolności poznawcze stwierdzono u niemowląt karmionych wyłącznie piersią przez trzy miesiące lub dłużej. Istnieje kilka znaczących krótko- i długoterminowych korzystnych efektów karmienia wcześniaków mlekiem kobiecym, np. ulega poprawie kliniczna tolerancja karmienia, a osiągnięcie pełnego żywienia dojelitowego jest przyspieszone. Mniejsza częstość występowania sepsy i NEC (martwiczego zapalenia jelit) wskazują, że ludzkie mleko przyczynia się do rozwoju systemu immunologicznego niedojrzałych wcześniaków. Z korzyści karmienia mlekiem kobiecym wcześniaki korzystają nie tylko na oddziałach intensywnej terapii, ale także w przypadku rehospitalizacji z powodu choroby w ciągu roku po wypisie. Ponadto wpływ na zmniejszenie częstości występowania NEC to nie tylko niższe wskaźniki śmiertelności, ale także mniejsze występowanie długoterminowych zaburzeń wzrastania i zaburzeń neurologicznych.
Wyniki testów na inteligencję, objętość istoty białej, całkowitą objętość mózgu są lepsze u pacjentów, którzy otrzymywali mleko ludzkie jako niemowlęta w Oddziałach Intensywnej Opieki Noworodka. Dzieci urodzone przedwcześnie, z ekstremalnie małą masą ciała (ELWB), otrzymujące proporcjonalnie większą część mleka kobiecego w intensywnej terapii, miały znacznie lepsze wyniki dla oceny rozwoju psychicznego, motorycznego i zachowania w wieku osiemnastu i trzydziestu miesięcy. Dane te pozostają znaczące również po uwzględnieniu czynników zakłócających, takich jak wiek matki, wykształcenie, stan cywilny, rasa, poziom zachorowań niemowląt. Te wyniki neurorozwojowe związane są z dominującym, ale niekoniecznie wyłącznym karmieniem mlekiem kobiecym. Karmienie mlekiem kobiecym w oddziałach intensywnej terapii jest związane z niższymi wskaźnikami ciężkiej retinopatii wcześniaczej oraz poprawą funkcji wzrokowych (lepsze funkcje siatkówki związane z LC-PUFA w pokarmie kobiecym, mniejsza częstość retinopatii o łagodniejszym nasileniu). Długoterminowe badania wcześniaków sugerują również, że karmienie pokarmem kobiecym jest związane z niższymi wskaźnikami zespołu metabolicznego u młodzieży, co koreluje z niższym ciśnieniem krwi i stężeniem lipoprotein o niskiej gęstości i lepszym metabolizmem leptyny oraz insuliny.
Korzyści wynikające ze spożycia ludzkiego mleka są tak duże i oczywiste, że wszystkie niemowlęta przedwcześnie urodzone powinny otrzymywać mleko kobiece własnej matki, świeże lub mrożone, i powinno ono być wzmocnione odpowiednio dla niemowląt urodzonych z masą ciała poniżej półtora kilograma. Jeśli własne mleko matki jest niedostępne, pomimo znaczącego wsparcia laktacji, powinno być użyte pasteryzowane mleko dawczyń.
WYŁĄCZNE KARMIENIE PIERSIĄ
Zaleca się wyłączne karmienie piersią przez około sześć miesięcy z jego kontynuacją przez rok lub dłużej, jako wzajemnie pożądane przez matkę i noworodka (zalecenie wydane zgodnie przez WHO i Instytut Medycyny).
Niemowlęta, które były wyłącznie karmione piersią przez cztery miesiące, miały znacznie większą częstość występowania chorób dolnych dróg oddechowych, zapalenia ucha środkowego i biegunki niż niemowlęta karmione wyłącznie piersią przez sześć miesięcy lub dłużej. W porównaniu do niemowląt karmionych wyłącznie piersią przez okres dłuższy niż sześć miesięcy, u tych karmionych wyłącznie piersią od czterech do sześciu miesięcy, stwierdzono czterokrotny wzrost ryzyka zapalenia płuc przy skróconym czasie karmienia piersią. Ponadto karmienie wyłącznie piersią przez sześć miesięcy przedłuża laktacyjny brak menstruacji, a tym samym zwiększa odstęp pomiędzy dziećmi, co zmniejsza ryzyko urodzenia dziecka przedwczesnego. Ponieważ karmienie piersią ma działanie immunoprotekcyjne, podczas wprowadzania pokarmów uzupełniających zaleca się, aby to robić, gdy dziecko jest karmione mlekiem matki. Matki powinny być zachęcane do kontynuowania karmienia piersią przez pierwszy rok życia dziecka i podczas wprowadzania zróżnicowanych pokarmów uzupełniających.
KORZYŚCI EKONOMICZNE
Szczegółowa analiza pediatrycznych kosztów przeprowadzona na podstawie licznych raportów dowodzi, że gdyby 90 proc. amerykańskich matek, zgodnie z zaleceniami, karmiłaby wyłącznie piersią przez okres sześciu miesięcy, oszczędzono by około 13 miliardów dolarów rocznie. Oszczędności te nie obejmują kwot związanych z redukcją absencji rodzicielskich w pracy lub zgonów dorosłych z powodu chorób nabytych w dzieciństwie, takich jak astma, cukrzyca typu pierwszego, typu drugiego lub chorób związanych z otyłością.
Pokarm kobiecy to nie tylko pożywienie i należy informować o tym matki. Jest to przede wszystkim żywa tkanka zawierająca komórki i biologicznie czynne w organizmie dziecka przeciwciała, enzymy, hormony biorące udział w procesach metabolicznych i obronnych. Dzięki kontaktowi skóra do skóry następuje kolonizacja noworodka bakteriami skóry matki oraz kolonizacja matki bakteriami środowiska szpitalnego, co dziecku otrzymującemu pokarm własnej matki daje ochronę przeciw infekcyjną. Wczesne żywienie, czyli już w pierwszej godzinie życia, jest podstawową zasadą. Jest to szczególnie istotne u noworodków urodzonych przedwcześnie, z mała masą ciała i chorych. Noworodki te nie mają żadnych lub niewielkie rezerwy węglowodanowe. Brak składników odżywczych powoduje hipoglikemię i uszkodzenie OUN
Dlaczego w czasie karmienia piersią nie należy spożywać alkoholu i palić papierosów?
- ALKOHOL
Wiele kobiet, które znacząco zmniejszyły lub zrezygnowały z alkoholu podczas ciąży, wracają do niego zaraz po urodzeniu dziecka. Aż połowa badanych matek karmiących z krajów zachodnich, przyznała, że przyjmuje alkohol przynajmniej okazjonalnie.
Spożycie nawet niewielkiej ilosci alkoholu podczas ciąży, może wywołać alkoholowy zespół płodowy (FAS), wady wrodzone, poronienie, przedwczesny poród oraz inne problemy, które zmienią na zawsze życie matki, dziecka oraz całej rodziny. A jakie znaczenie ma picie alkoholu przez matkę, która karmi piersią? Alkohol z łatwością przedostaje się do mleka matki. Jego ilość w mleku odpowiada proporcjonalnie ilości znajdującej się w krwi karmiącej kobiety. Badania wykazały, że alkohol wypity w mleku matki zaburza sen noworodka, ale zaburza przede wszystkim jego wczesny rozwój psychoruchowy. Ponadto alkohol oddziaływując na odruch wypływu mleka z piersi znacząco zmniejszając ilość pokarmu. To znów wpływa na ilość wypijanego przez dziecko matczynego mleka. Większość źródeł zaleca by po wypiciu kieliszka wina, bądź jednego piwa, odczekać dwie godziny przed dostawieniem dziecka do piersi (90-120 minut według WHO). Jednak metabolizm każdej kobiety jest inny. By z większą pewnością wyeliminować alkohol z mleka, należałoby wziąć pod uwagę indywidualne czynniki. W Internecie są dostępne tabele, które nieco dokładniej przybliżają czas niezbędnej przerwy między spożyciem alkoholu, a karmieniem, uwzględniając wagę matki (np. na stronie Canadian Motherisk Program).
· TYTOŃ
Nikotyna, wraz z innymi trującymi substancjami zawartymi w tytoniu, przedostaje się do organizmu noworodka z mlekiem matki lub poprzez bierne wdychanie dymu papierosowego. Jaki ma to wpływ na rozwijający się organizm? Z pewnością zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia alergii dróg oddechowych oraz śmierci łóżeczkowej. Palenie papierosów należy do czynników, które zmniejszają ilość pokarmu i mogą doprowadzić do zaniku produkcji mleka. Warto poważnie podejść do odstawienia nikotyny oraz chronienia dziecka przed dymem papierosowym. Jeżeli jest Ci trudno zrezygnować z używki – pamiętaj, żeby nie palić w obecności dziecka i zminimalizować ilość papierosów. Niektóre ze środków wspierających wychodzenie z nałogu, jak np. niektóre gumy nikotynowe, mogą być stosowane przez matki karmiące.
Nasze organizmy tak bardzo różnią się od siebie, że możemy nigdy nie otrzymać jednoznacznych wyników badań dotyczących wpływu palenia na matkę i dziecko. Podczas, gdy jedna matka paląc papierosy, nie zauważy żadnego skutku u swojego dziecka, kolejna może w ten sposób doprowadzić do wystąpienia śmierci łóżeczkowej. Jest to o tyle trudny temat, że nawet wśród doświadczonej kadry medycznej zdarza się usłyszeć opinię, że kieliszek wina w ciąży nie jest niczym złym. Rzeczywiście, możemy spotkać kobietę, której ten kieliszek pomógł się rozluźnić, jednak u kolejnej, ta sama lub nawet mniejsza ilość alkoholu, doprowadzi do nieodwracalnych skutków.
Jeżeli możemy uniknąć tragedii rezygnując z alkoholu i papierosów – zróbmy to. Uświadamiajmy oraz wspierajmy w tym postanowieniu matki z naszego otoczenia.
Dr n. med Ewa Głuszczak-Idziakowska
No Comments